Onlangs was ik te gast bij de Fanservice podcast waar mij de vraag werd gesteld: “wanneer is een game nu eigenlijk retro?” Ik vreesde die vraag al, dus ik was er al goed over na gaan denken. Waarom vreesde ik die vraag? Omdat het eigenlijk maar een vage term is die naar mijn gevoel ook nog eens (hetzij minimale) verschillende betekenissen heeft. Uiteindelijk ben ik er met mijn Ridders van de Retro Tafel podcast in een episode ook nog eens diep op ingegaan. Toch vind ik het ook goed als ik het eens op papier zet in een blog. Dus bij dezen een goed uitgedachte uiteenzetting aangaande “wanneer is een game retro?”
Definitie van het woord Retro
Je kunt de term uiteindelijk op twee manieren zien: een oude game die weer “in” is geraakt, of een nieuwe game die in een oude stijl is gemaakt. Een goed voorbeeld hiervan is Bloodstained: Curse of the Moon (zie mijn review). Eigenlijk is het ook maar een rare term dat “retro”, met name omdat het een andere, unieke betekenis heeft gekregen qua games.
Als we ten eerste eens gaan kijken naar wat het woord “retro” op zichzelf betekent, kom je op de volgende definities:
- terug in de mode
- in oude stijl
De term “retro” is een Latijns woord, wat terug, achteruit of “in het verleden” betekent. Ik kwam zelf de term als eerste tegen bij mode en design. Een broek met van die wijdere pijpen in jaren ’70 stijl waren weer een tijdje mode ergens eind jaren 90/begin 00, en toen las en hoorde ik de term “retro”. Wel een heldere term, want het gaf heel duidelijk aan dat het iets was van vroeger dat weer terug in de mode kwam. Is dit dan ook zo met games?
Wat is een retro game?
Toen ik de Ridders van de Retro Tafel podcast episode dropte met de topic “wat is retro”, kwam al snel een reactie dat wij het verkeerd hadden. We hadden het vrijwel alleen maar over oude games, gepaard met allerhande regels en theorieën over wanneer dan een oude game evolueerde naar een retro game. Volgens mijn instagram volger waren retro games juist nieuwe(re) games die in een oude stijl zijn gemaakt. Dus eigenlijk zoals de mode dat doet, want die gaan geen oude broeken zoeken uit de jaren 70. Ze knippen en naaien zelf een nieuwe in elkaar. En precies hetzelfde maakt men het meestal niet, precies wat retro games ook doen. Hadden ik en mijn mede-ridders het dan fout, of de instagram volger?
Zoals je kunt zien aan de definitie van het woord “retro” hadden we het beiden goed. Een retro game kan zowel een oude NES game uit de jaren 80 zijn die weer hip is, of een nieuw gemaakt spel die in een oudere stijl is gemaakt. Oké, dat is dus bij dezen helemaal duidelijk! Maar ho even, nog niet alles is duidelijk! Wanneer is een oude game dan daadwerkelijk “retro” te noemen? Dat kun je niet zomaar van elke oude game zeggen, en bovendien: wanneer is een game überhaupt dan “oud”? En dan ben ik nog niet klaar met vragen: wanneer is een nieuwe game retro? Wederom kun je niet zomaar elke game die met wat pixels op je scherm gooit een retro game noemen. Laten we deze nieuwe vragen eens proberen te beantwoorden!
Wanneer is een nieuwe game “retro”?
Je hebt verscheidene nieuwe games die je volledig of deels in de retro-hoek kunt werpen. Hoe bepaal je dat? Per titel moet je hier naar kijken. Ik denk dat het vooral belangrijk is dat de makers bewust gekozen hebben voor een ouderwetsere look, speelstijl of algehele aestetic. Hierin gaat de ene developer en game verder dan de ander. Zo komen er nu ook weer games uit op oude systemen. Laatst kocht ik Wyvern Tales, een RPG voor de Atari Lynx en verscheen Darius Extra Version voor de Mega Drive. Dat soort titels zijn ultieme retro games, want ze moeten immers draaien op de oude (retro) hardware! Maar je hebt ook games die slechts een bepaald element in retro-stijl hebben. Zo is The Touryst een mooie 4K third-person game met blokkig ontworpen characters en omgevingen. Alles voelt retro, maar het is tevens ook echt nieuw.
Zo’n game als The Touryst vind ik dan meer een nieuwe game met “retro elementen”, dan dat je het echt een retro game kan noemen. The Division speelt modern maar heeft echt een dikke 80s synth track, waardoor de game retro aanvoelt. Soms lijkt een game “retro”, maar was dit oorspronkelijk niet de intentie. Zo vind ik de game Pine, een open wereld game van Nederlandse bodem, aanvoelen als een PS2 game. Dit komt deels omdat de makers expres bepaalde gameplay erin verwerkt hebben die meer is uit de PS2/Xbox era, maar ook doordat het door een klein team gemaakt is met beperkte middelen en budget. Daardoor lijkt Pine ook wel alsof het een HD rerelease is van een oude PS2 game. Daar is naar mijn mening niks mis mee overigens, maar het maakt Pine geen retro game, meer een nieuwe game met retro stijl.
Wanneer is een oude game “retro”?
Voordat ik echt heel helder ga pogen te definiëren wanneer een oude game evolueert naar een retro game, moet je denk ik wel één ding beseffen: taal is onderhevig aan verandering. Het kan zijn dat over een paar jaar de term retro totaal anders wordt gebruikt of dat het een andere betekenis krijgt. Op instagram heb ik gevraagd aan de gaming community “when does a game become a retro game?” Vrijwel elk antwoord was anders. Uiteindelijk kwam het er in zijn algemeen op neer dat het een oude game moest zijn, die weer populair is geworden of dit altijd is gebleven. Maar hoe oud moet de game dan zijn? De term oud is voor iedereen ook anders.
Uiteindelijk mede dankzij de podcast discussie kwamen we er toch redelijk aan uit vind ik. Ten eerste is het belangrijk dat er een bepaalde nostalgie moet zijn met de game. Voor mij zijn bijvoorbeeld NES games echte retro games. Dit vond ik al toen ik 22 was, zo’n 10 jaar nadat de NES nog in de winkels lag en standaard aangesloten in huishoudens. Met die redenering zou ik Mass Effect 1 en 2 ook al echt retro games moeten noemen, want deze kwamen beiden ruim 10 jaar geleden al uit (2007 en 2010 resp.). Maar voor mij persoonlijk voelt dat echt heel raar en niet correct, om nu Mass Effect “retro” te noemen. Toch zullen gamers die nu 20 zijn dit hoogstwaarschijnlijk wél zo vinden.
Poging tot hokjes duwen
Uiteindelijk is het dus per game-generatie verschillend wat telt als “retro”. Je moet verder kijken dan een regeltje als “na 2 of 3 console generaties”. Naar mate de game-industrie langer bestaat zal denk ik de term ook verdwijnen of een andere betekenis krijgen. Met films noemen we iets vintage of 70’s stijl, maar nooit noemt men iets een “retro film”. Generaliserend 60 jaar aan gamegeschiedenis allemaal simpelweg “retro” noemen slaat ergens ook nergens op. Ik denk wel dat we voor nu, op dit moment, een paar duidelijke criteria kunnen bedenken voor wanneer een computerspel een retro game is. Voor zover het boeit, is het toch leuk om hier eens een poging mee te wagen:
- De console of systeemeisen waarvoor de game is gemaakt worden niet meer gefabriceerd, noch zijn ze te koop in reguliere winkels als zijnde nieuw.
- De game heb je in je jeugd gespeeld. Het moet als oud speelgoed voelen voor jou en jouw game-generatie.
- De stijl is verouderd. Inmiddels zijn er nieuwere manieren van een game ontwikkelen, fabriceren en spelen. Niet per se beter, maar het is anders.
- Eigenlijk moet officieel de game een tijdje niet meer in zijn geweest, en juist weer terug in de smaak zijn. Een slechte of matige game die nooit populair is geweest, zou dan eigenlijk dus nooit “retro” kunnen worden.
Zo gooit men tegenwoordig een game niet meer op een grote cartridge, maar kan het op een disc of klein flash geheugen. Het feit dat Nintendo met de Switch voor een soort van mini cartridge is gegaan, maakt het voor mijn gevoel zowel modern en vernieuwend, maar ergens ook juist oldschool en retro.
Tot Slot
Er zullen, wellicht juist vanwege bovenstaande uiteenzetting, mensen vinden dat heel de term “retro” eigenlijk maar nergens op slaat. Dat kan ik mij voorstellen, maar vooralsnog vind ik het in veel gevallen erg helder aangeven dat je het hebt over games die oud zijn of in oude stijl gemaakt, waar je affectie mee hebt. We moeten ook niet al te geforceerd willen doen met hokjes duwen. Zo graag als dat we vaak dingen willen specificeren, de realiteit is niet zwart/wit, maar één grote grijze massa. Veel indie games hebben retro elementen, maar zijn het niet.
Zoals ik zelf al aangaf denk ik wel dat uiteindelijk het zal verwateren of veranderen van betekenis. Ik denk dat we het over een aantal jaren meer termen zullen gaan gebruiken als 80s stijl games en PS1 era graphics stijl games. Zoals we dat met films ook doen. Once Upon a Time in the West is een klassieke Spaghetti Western, niet een “retro film”. Maar als we kijken naar nu, hoe je het ook wendt of keert: Momenteel zijn oude games, consoles en spullen vrijwel in zijn geheel “retro”, want het is allemaal hot en in. Dat merk je helaas ook erg goed aan de prijzen, maar daarover een andere keer.
