Lesgeven in een tijd van overdiagnosticering

“Ja maar ik heb dyslexie, dus dit hoef ik niet te leren!”

Bijna iedereen heeft wel een stempel of stigma tegenwoordig. Van de ruim 100 leerlingen die ik in totaal heb lesgegeven is het niet overdreven om te zeggen dat zeker zo’n 75% hiervan wel een bepaalde “aandoening” had. Al bij les 1 begint vaak een leerling of ouder erover dat hij/zij iets heeft. ADHD, dyslexie komen het meeste voor, maar ook autisme, dyscalculie, ADD en allerhande andere dingen komen voorbij. Ik vind het fijn dat men dit vertelt, maar in vrijwel alle gevallen doe ik er initieel zeer weinig mee. Ik kijk met lesgeven naar hoe iemand reageert op alles, en probeer heel goed te observeren, luisteren en dan daarop te reageren en acteren. Onbevooroordeeld iemand benaderen en accepteren is belangrijk. Zo moet je ook games benaderen trouwens, maar deze keer ga ik het daar niet over hebben.

Frisse blik in de oogjes

Dat observeren is bij lesgeven eigenlijk het meest belangrijk, want hierdoor achterhaal je hoe iemand les moet krijgen, en wat hij of zij nodig heeft en wilt. Typisch iets: dit werkt het beste zonder toezicht van de ouders, want hierdoor gedragen leerlingen zich 9 van de 10 keer erg anders. Ook al is de band met papa en mama dik in orde, pas zodra deze de lesruimte uit zijn worden ze ontspannen. Daarvoor hoeft iemand geen ADHD, ADD of wat dan ook voor te hebben als diagnose, dat is vrij universeel het geval. Die ontspannenheid is belangrijk. Vaak durft een leerling moeilijk een fout te maken of gekke verhalen te vertellen als papa of mama er ook bij zitten.

Elke nieuwe leerling vergt telkens weer een frisse blik en een open mind. Ik probeer in mijn lessen ook vooral “open mindedness” over te brengen. Inspireren is het meest belangrijk, maar daarna is het aan iemand leren hoe hij of zij moet leren. En dat is wederom iets dat voor iedereen anders is. Iemand die een eigenwijze druktemaker is die notenlezen haat, zal op een heel andere manier informatie verwerken en oefenen dan een verlegen leerling met faalangst. Dat iemand de diagnose dyslexie heeft, maakt het niet per definitie een slechte lezer. Noch is een ADHD’er per definitie snel afgeleid of druk tijdens mijn drumlessen. Motivatie is vaak de sleutel: Vind iets dat ze echt gaaf vinden aan drummen, en werk daar dan omheen. Ik heb wel de luxe dat ze bij mij komen voor hun plezier.

Stempels op de voorhoofdjes

Betekent dit dan dat er een overdiagnosticering is in Nederland? Het lijkt vaak alsof ik moet lesgeven in een tijd van overdiagnoses. Ik denk dat dit in lichte mate het geval is, maar ik denk vooral dat we als samenleving/maatschappij vaak verkeerd omgaan met afwijkend gedrag en mensen die anders zijn. In plaats van te accepteren dat iemand anders is, worden er pilletjes voorgeschreven. Er zijn zat doctoren en psychologen die het wel echt goed doen, daar ben ik van overtuigd. Maar ook sommigen niet, heb ik zelf direct ondervonden. Er wordt ook zelden goed gekeken naar de redenen, lijkt het. Wellicht komt dit omdat we het allemaal zo druk hebben tegenwoordig.

Voorbeeld: Wanneer ouders nooit eens naar hun kinderen luisteren en volproppen met snoep, krijg je raar gedrag. Die kinderen hebben geen ADHD. Dit is een helder voorbeeld, meestal is het complexer. Nu is ouder zijn ook niet makkelijk, ik maak zelf als vader ook fouten. Maar 1 ding is mij ook heel duidelijk opgevallen in alle jaren dat ik lesgeef: Wanneer een kind vreemd of asociaal gedrag vertoont, is het mij meestal gelijk duidelijk hoe dit komt zodra ik de ouders ontmoet. Sneu, maar waar. Andersom geldt gelukkig ook: Is een kind buitengewoon attent en aardig, zijn bijna altijd de ouders dit ook. Zodra kinderen echter pubers zijn: all rules off the table!

Tot slot

Uiteindelijk: sta iets vaker stil bij waarom je iets doet, of iemand anders iets doet. Zeker in het geval van ouder zijn: waarom doet of reageert mijn kind nu zo? Als leraar zie ik de meeste leerlingen maar 1x in de week een half uurtje, dat is niet veel natuurlijk. Toch weet ik uit ervaring dat dit veel verschil kan uitmaken. Mijn oude pianoles juffrouw was vrij streng. Op den duur werd ik al misselijk van de spanning op de dag dat ik weer les had. Vervolgens kreeg ik een docent die mij volledig vrij liet, en dat bleek te zijn wat ik nodig had. Omdat ik nergens toe verplicht was, ging ik juist meer doen. Ik was zelf vaak een moeilijke leerling, maar daarover later. Aan mij nu om met die kennis een goeie docent te zijn voor makkelijke en ook moeilijke leerlingen. Uiteindelijk willen we allemaal 1 ding: Aandacht, erkenning en liefde.