Dit is mijn eerste echte film review op deze site, of beter gezegd: ooit. Toepasselijk ergens dat ik begin met een film die gaat over een onervaren superheld. In mijn geval is het dan “I’m PENgeance”! Ahem… beetje vergezocht. Initieel was ik nooit van plan om films te recenseren, want dat is niet het doel van deze site en ik ken zat mensen die dit al heel goed kunnen. Toch ging het jeuken bij The Batman en Warner Bros was tevens zo vriendelijk om mij een review-screening te schenken van deze film. Waarom dan specifiek bij deze film? Met name omdat ik al heel mijn leven Batman erg gaaf en interessant vind. Daarom heb ik wel een uitgesproken mening over de nieuwe film, alsook heb ik wel het gevoel de kennis te hebben er iets zinnigs over te melden. You bat your ass!
| Releasejaar | 2022 |
| Waar te zien | Stream: HBO Max, Te huur: Alle andere plekken |
| Director | Matt Reeves |
| Script | Matt Reeves, Peter Craig |
| Cinematographer | Greig Fraser |
| Music | Michael Giacchino |
| Cast | Robert Pattinson, Zoë Kravitz, Colin Farrell, Jeffrey Wright, Paul Dano e.a. |
Bitten by the bat bug
Hier in huis was het al enige tijd een Batman gekte, wat totaal los stond van de film. De caped crusader is één van die weinige dingen waarvan heel het gezin fan is. Een huis vol batfans. Jaren geleden kwamen we hier achter toen we de oude Batman film en tv-serie uit de 60’s gingen kijken met zijn allen. Vroeger als kind vond ik deze erg melige serie helemaal geweldig en mijn vrouw en oudste zoon denken er net zo over. Adam West is en zal voor ons altijd de échte Batman blijven, voor zover dat je zoiets kunt beweren.
Ik heb als eerbetoon aan Adam West een stuk geschreven in 2017, vlak na zijn overlijden. Dit deed oprecht iets met ons en tegen mijn verwachting in kwam dat toch echt best aan. Maar inmiddels hebben we nog een kind gekregen. Is die ook een fan? Ja hoor: Onze jongste zoon van net 2 jaar oud lijkt wel de grootste batfan. Uiteraard van alle meer kinderlijke Batman iteraties, waaronder ook de Adam West versie hoort.
We Are Batman
Er zijn veel verschillende “Batmen”, nog veel meer dan je waarschijnlijk initieel denkt. Naast allerlei filmversies met ieder een ander soort Batman en Bruce Wayne heb je ook nog ontzettend wisselende animatie-films en -series, videogames én uiteraard comics. Vergeet niet dat Batman in 1939 begon als een stripfiguur in “Detective Comics”. Ik vind het zelf juist interessant en leuk dat er verschillende Batmannen zijn omdat het laat zien hoeveel kanten je er wel niet mee uit kan. En houd alsjeblieft op over wat nu écht de échte Batman is, want dat is voor iedereen anders. De OG (jaren 40) Batman, die vrijwel niemand meer kent, gebruikte geweren en schoot zelfs de Joker uiteindelijk dood. Al tientallen jaren is Batman een non-killing, anti-guns held, wat hem juist erg sterk onderscheidt.
Bob Kane, één van de geestelijke vaders van Batman (de tweede is Bill Finger) vond Val Kilmer de beste Batman én Bruce Wayne. Niks tegen onze Kilmer, maar daar ben ik het dan toch echt niet mee eens. Ik ben mede daarom ook blij dat het niet bij één soort Batman is gebleven. Net als mythologische wezens en de Griekse goden kan iedere schrijver er telkens een eigen spin aan geven, en er zijn ladingen “spinnen” aan Batman gegeven. Zo fan als dat ik ben van de 60’s Batman vind ik het juist ook gaaf dat er meer duistere en serieuze Vleermuisman-versies zijn. Het karakter is ook meer uitgediept in al die jaren. Deze nieuwste uiting in “The Batman” gaat in elk geval voor bloedje serieus, bloedje grimmig en grauw. Nolan’s en Burton’s Batmans lijken bijna slapstick comedies in verhouding.
I’m The Batman
Ik zal eerlijk toegeven dat ik totaal niet stond te wachten op een nieuwe Batman en al helemaal niet met Robert Pattinson. Niks tegen hem als acteur: De man heeft zichzelf allang bewezen een goeie acteur te zijn die erg interessante rollen aanneemt (zoals in het geweldige The Lighthouse). Ik zag hem gewoon totaal niet als een geschikte Batman. Maar ja, de Batman-gekte bleef maar oplopen thuis dus de film bleef toch wel lonken. Toen ik erachter kwam dat Matt Reeves de regisseur én schrijver is van deze nieuwe “bateratie” werd ik toch nieuwsgierig. Batt Matt Reeves is dé man achter de laatste Planet of the Apes films die verdomd goed zijn. Bovendien bleek niemand minder dan Greig Fraser de director of cinematography te zijn. Deze man heeft al vele prachtfilms er ehh… prachtig uit laten zien waaronder Dune, Star Wars Rogue One en Foxcatcher. Oké, oké! Vooruit. Ik ga de film wel een kans geven.
Het is mij niet gelukt om The Batman in de bioscoop te kijken. Ik heb uiteindelijk de bijna drie uur durende film (na 2 uur en 45 minuten beginnen de credits) twee keer gekeken thuis op een vrij grote moderne tv. Het is een vrij lange zit dus, maar dat hoeft niet slecht te zijn. Ondanks dat iedereen verder fan is in mijn huis van Batman, heeft niemand meegekeken. De duistere Batmans zijn alleen bij mij geliefd en The Batman is ongeschikt voor een 7 jarige (laat staan 2). Na het daadwerkelijk zien van de film bleek dit zeker waar. Dit is géén kinderfilm. “12 jaar” is de leeftijdsclassificatie, en ik denk dat het gemiddelde kind van onder de 12 er ook maar weinig mee zal hebben. Dit ondanks het feit dat er wel allemaal speelgoed en Lego van The Batman is verschenen (later hierover meer).
The Introduction
In The Batman is onze duistere capemans pas een kleine twee jaartjes bezig de nachtelijke buurtwachter uit te hangen. In die twee jaar heeft hij vrijwel alleen maar kleine boeven en gespuis in elkaar lopen rammen. De film laat een donker en regenachtig (moessonachtig) Gotham zien dat ontzettend doet denken aan hoe de wereld eruit ziet in Blade Runner. Heel gedurft komt er meteen een voice-over van Batman zelf waarin je zijn inner monologue volgt. Dit is iets waarvan bij de meeste filmcritici en -kenners meteen de alarmbellen afgaan. Zwakke zooi als je dat moet doen! Toch werkt het hier want het maakt het heel duidelijk voor jou als kijker hoe Batman/Bruce de wereld ziet. Bovendien zit het in menig Batman comic, met name degene waar deze film op lijkt.
Riddle me this synopsis!
Ondanks dat we een beginnende Batman volgen wordt er niet echt tijd besteed aan het uitgebreid uitleggen wat er voorgaand is gebeurd met zijn ouders. Het speelt wel een belangrijke rol maar je krijgt geen grote uitleg of flashback-scène. Onze Bruce is duidelijk getraumatiseerd door het verlies van zijn ouders en hij ziet zichzelf als een rondstompende wraakmachine die angst inboezemd bij al het geboevelte. Hij zegt in de eerste scène ook “I’m Vengeance” terwijl hij een hoop tuig in elkaar stompt. In de Batman: Year One comic gebeurt dit ook precies zo. In deze introductie merk je ook duidelijk dat deze Batman echt een symbol of fear is, wat al begint met hoe hij uit de duisternis tevoorschijn komt als een horror-figuur. Daarna zien we hoe een bizar gemaskerd persoon in een grimmige scène de burgermeester van Gotham om het loodje brengt.
Dit blijkt The Riddler te zijn, die bovendien speciaal voor “The Batman” berichten achterlaat. Waarom doet hij dit? De motivatie voor de moord is wel snel duidelijk: The Riddler wil de corruptie wegwerken uit Gotham door alle leugens aan het licht te brengen… Deels door middel van gruwelijke moorden dus. Maar waarom dan “riddles” achterlaten? Een waar detectivewerkje begint voor Batman en Lieutenant Gordon (Jeffrey Wright), in een stijl en op een manier die mij erg doet denken aan Se7en, qua zowel sfeer als stijl. Catwoman (Zoë Kravitz) passeert ook al snel de revue, omdat haar eigen zoektocht naar haar vriendin kruist met die van Batman. Uiteindelijk komen er nog meer doden, loopt de spanning steeds hoger op.
The Very Dark Knight
Wat van begin af aan opvalt is dat The Batman erg serieus en grimmig is. Alle posters en promotie met alles in zwart en rood gaven al wel de notie dat het niet een kleurrijk slapstick spektakel zou worden. De meest prominente kleur van de film is echter niet rood maar bruin. Donkerbruin, om precies te zijn. Alsof we terug zijn in de beginjaren van de PS3 en Xbox 360 era games, toen het een hele tijd erg in was om AAA-games zo min mogelijk kleur te geven. Dit vond ik initieel best ruk, maar dat was voordat ik de film zag en alles in beweging was. Hemeltje lief wat is de cinematografie en stijl juist heel erg goed. Gotham is een vieze, corrupte en duistere stad en dat laat de hele stijl van The Batman je erg duidelijk voelen. Er is weinig licht, kleur en fleur.
Batcam & Batsounds
Heel de film is echt prachtig geschoten met goed uitgedachte shots en camerawerk. Ter voorbeeld: De eerste scène waarin we The Riddler (Paul Dano) zien, zie je hem in de achtergrond vanuit het duister. Als eerste valt er een reflectie van de tv op zijn bril, waarbij het echt heel creepy overkomt. Aan alles merk je dat er heel goed is nagedacht over hoe iets in beeld kan worden gebracht. Dan heb ik het nog niet eens over de vele details en easter eggs (zoals de Shakespeare buste in het kantoor bij Wayne Manor) waar de film “riddled” mee is. Uiteraard vielen mij bij de tweede kijk de meeste details pas op. Geregeld zijn shots expres out of focus of met een heel beperkt focusveld. Niet iedereen zal dit appriciëren, maar ik deed dat wel.
De muziek draagt ook bij aan de kwaliteit. Michael Giacchino heeft een perfect passende “haunting” score aangeleverd die origineel is maar ook de snaren aanraakt van de oude Batman scores. Nirvana passeert de revue met “Something in the Way”, wat wederom goed past, al kan ik mij voorstellen dat het mensen uit de film haalt (“Wa heur ik nou? Nirvana jonguh!”). Verder klinken alle sounds authentiek en passend. Allemaal top dus? Bijna! Uiteindelijk heb ik op twee scènes (lichte) kritiek. Er is één scene met Alfred (eindbaas Andy Serkis) waarbij met after-effects zijn gezicht lichter is gemaakt (ik gok door een stagiair), wat er echt enorm nep uitziet. Liever een donker gezicht dan. De tweede scene is met een valse jumpscare met echt een irritant overdreven screeeeeetch waarbij de muziek in de douchescène van Psycho subtiele ambient lijkt. Dit is wel nitpicking op een nagenoeg perfect geschoten film.
La Bat Noir
Het plot loopt echt als een detective film met een dikke noir-saus eroverheen, waarbij Batman geregeld wel wat moet knokken of iemand achterna zit (meestal met voertuig). Batman’s samenwerking met Gordon en Catwoman is leuk uitgewerkt. In basis is het verhaal en plot herkenbaar in opzet, maar alles wisselt goed af en weet wel echt te verrassen. De film is uiteindelijk toch niet echt voorspelbaar, want er gebeuren veel interessante twists en turns die ik niet wil verklappen. Persoonlijk vind ik de film ondanks de zwaarmoedige Se7en en Blade Runner sfeer toch ook geregeld erg grappig, waarbij het er niet dik bovenop ligt. Geen “wink, wink” momenten naar het publiek en geen enkele serieuze scène wordt geforceerd luchtig gemaakt door een grap (iets dat in de Marvel films inmiddels iets teveel een traditie is). The Batman neemt zichzelf en de wereld erg serieus en dat werkt erg goed, juist ook wanneer er dan iets grappigs gebeurt.
Thespian Batman
De performances liegen er niet om. Robert Pattinson toont zich een véél betere Batman te zijn dan ik ooit had gedacht. Wat ik vooral heel erg knap vind is dat je echt goed emoties ziet in zijn gezicht, ondanks dat er een masker grotendeels overheen zit met zwarte schmink rondom de ogen. Dit doet hij zelfs beter dan zijn voorgangers Michael Keaton en Christian Bale, wat echt knap is. Onderschat trouwens niet hoe goed Adam West dit ook deed. Onze “Battinson” is een Batman die niet Bruce Wayne wil zijn, en hij “speelt” dit ook slechts in één scene in heel de film. Ik kan mij voorstellen dat mensen hem te “mopy en emo” vinden, maar als je kijkt naar hoe het karakter is neergezet vind ik dit erg kloppend. Hij zit in een fase waarin hij worstelt met praktisch alles in zijn leven, maar vooral zijn eigen identiteit en motivatie. Verfrissend en passend juist dat Bruce geen “playboy billionaire” is.
De rest van de cast is ook top. Zoë Kravitz is ontzettend sterk als Selina Kyle/Catwoman, waarbij ik het ook fijn vind dat ze sterk vrouwelijk karakter speelt zonder er een miss Perfect van te maken. Jeffrey Wright speelt een interessante Gordon, waarbij veel scènes met hem juist grappig zijn omdat ze zo deadpan worden gespeeld. Uiteindelijk zijn de kleinere rollen ook allemaal uitstekend weggezet. Vooral de volledig onherkenbare Colin Farrell als Oz/The Penguin steelt de show. Hij is niet alleen dankzij de briljante cosmetics totaal iemand anders, maar ook vooral dankzij zijn acteerprestatie. Volledig andere lichaamstaal en zijn stem klinkt als een kampsjaak-versie Robert DeNiro. Als laatste moet ik nog écht even Paul Dano noemen als The Riddler: Lekker naar, met precies de juiste hoeveelheid rare humor (wat bij The Riddler hoort).
Lange Halloween
Zoals ik al aangaf duurt de film erg lang en dat is iets waarbij ik mij kan voorstellen dat mensen moeite hebben. Toch is de lengte van The Batman precies zo lang als dat deze moet zijn. Veel scenes lopen op een meer ouderwets film-tempo, maar constant gaat het plot en verhaal door zonder te dralen of rekken. Het feit dat ze de tijd nemen voordat Batman echt in beeld komt maakt de “reveal” juist des te sterker. Zo is er, wederom, over alles erg goed nagedacht. Dit viel vooral de 2de viewing op, want dit is echt een film die je vaker moet kijken. Zo loopt Bruce Wayne enkel ’s nachts rond als Batman, maar moet hij overdag iets doen dan is hij gekleed als een bum, wat men “The Drifter” noemt. Een mooi detail hierbij is dat hij dit ter contrast doet ten tijde van Halloween wanneer iedereen verkleed is. Hij lijkt dit juist niet te zijn, maar voor hem voelt het van wel.
Batarcs
The Batman draait in zijn kern om wat onze gemaskerde zwartkijker nu eigenlijk betekent voor Gotham. Is hij wel de redder van de stad als hij enkel gaat voor “bringing fear and vengeance”? In hoeverre heeft The Riddler het juist bij het rechte eind door alle corruptie naar boven te brengen, ook al is zijn manier nogal psychopatisch? Het is een insteek die al veel meer in de comics is verkend en dat is iets dat The Batman naar mijn gevoel is: de eerste écht goede verfilming van de meer serieuze comics van Batman.
Onze vleermuisman wordt ook wel “the world’s greatest detective” genoemd, maar in de meeste, zo niet praktisch alle films is het met name een rondrennende knokmachine met een fetisj voor leer en gadgets. Naar mijn mening zit er genoeg actie in The Batman. Er zit onder andere een geweldige carchase in die mij echt deed denken aan The French Connection. Het detectivewerk en de character-studies van Batman en de andere hoofdpersonages is echter waar de film het meest in uitblinkt. Je voelt uiteindelijk ook echt een emotionele tocht met Bruce/Batman, maar eigenlijk ervaar je dit met Gotham in zijn geheel. Een hoop symboliek en diepgang zit hem ook in de cinematografie, waarbij ik moeilijk voorbeelden kan geven zonder spoilers. Kijk de film (minimaal) twee keer, is daarom mijn advies!
Welke games sluiten aan?
Omdat ik Retrogamepapa ben is het wel leuk om bij elke filmreview eens te kijken naar welke games leuk in- of aanhaken bij de film die onder de loep ligt. In mijn “avondje film + games” artikel doe ik dat in wezen ook, maar daar zit dan geen uitgebreide filmreview bij. Ik wil daarom ook bij elke filmreview altijd kijken naar welke games inhaken qua thema, verhaal, sfeer en dergelijke.
Ten eerste hoor je natuurlijk in de Batman games te duiken! De geniale Arkham gamereeks haken ontzettend goed aan op The Batman. Het beste kun je gaan voor de minst bekende en meest vergeten game uit de Arkham reeks: Batman Arkham Origins. Hier speel je ook een Batman in zijn zeer vroege jaren, waarbij je eigenlijk een beetje (hetzij meer oppervlakkig) met dezelfde morele turmoil te maken krijgt. Deze game is veel beter dan die destijds werd ontvangen. De Batman Telltale serie games zijn ook erg goed, al moet ik die zelf ook nog altijd volledig doorspelen.
Zijn er ook nog andere titels? Hard Rain heeft dezelfde grauwe sfeer (en net zoveel neerslag), dus dat is een goede optie. En krijg je juist zin om vooral de detective uit te hangen dan stel ik voor om één van de laatste paar Sherlock Holmes games te pakken. Batman is immers ook een soort lovechild tussen Sherlock Holmes en The Terminator. Je hebt als laatste aanrader dan nog Batman Arkham VR, voor de mensen met dure gaming periphery in huis.
Eindoordeel
Ik had dit zelf nooit gedacht, maar The Batman is een meesterwerk. Het is als een lovechild tussen Se7en en Blade Runner. Sterk plot, goed uitgewerkte karakters, geweldig acteerwerk, supergoede score en werkelijk prachtig geschoten. Ik kan mij wel voorstellen dat niet iedereen het hiermee eens is. Voor sommige mensen zal The Batman een te lange, donkere en zwaarmoedige film zijn. Deze film lijk niet gemaakt voor een breed publiek (al liegt het succes er niet om). Het zal daarom denk ik ook eventjes duren eer iedereen door heeft hoe goed The Batman is. Deze komt bij mij in het rijtje van Blade Runner, Alien en soortgelijke iconische klassiekers en dat is écht zeer zeldzaam. De tweede kijk deed mij veel extra lagen ontdekken en inzien hoe sterk vrijwel elk element is in deze film. Dit was juist ook bij de scènes waarbij ik in zitting uno dacht “waarom?”. Alom een enorm dikke aanrader.
Nawoord: Het is een enorm lange recensie geworden maar ik had zelfs nog een paar alineas erover door kunnen gaan. Voor een eerste review geeft dit bovenstaand stuk proza wellicht een “alsmaar doorratelende fanboy” vibe. Maar ja, dit is echt al meteen “off the bat” een uitzonderlijke review voor een uitzonderlijke film. Bovenstaand is mijn oprechte mening, iets anders zal, kan en wil ik niet geven.
The Batman
